مدیریت گل جالیز
پیشگیری: هدف از این روش جلوگیری از ورود بذر گل جالیز به مزرعه می باشد،. برای این منظور باستی به نکات زیر توجه کرد.
- استفاده از بذر های گواهی شده و فاقد بذر گل جالیز، استفاده از کودهای دامی پوسیده شده و فاقد بذر گل جالیز، کنترل علف های هرز میزبان این گیاه در حاشیه مزرعه در زمان داشت و زمان آیش، حذف علف های هرز میزبان در مسیر های آبیاری، جلوگیری از زه آب های مزارع بالا دست آلوده به گل جالیز، رعایت مسائل قرنطینه ای اهمیت دارد.
کنترل گل جالیز: هدف از کنترل علف هرز جلوگیری از توسعه و کسترش آلودگی در مزراع می باشد. روشهای کنترل شامل کنترل مکانیکی یا فیزیکی، کنترل زراعی، کنترل شیمیایی و کنترل بیولوژیک می باشد.
وجین: یکی از موثر ترین روش های برای از بین بردن اندامهای هوایی و جلوگیری از تولید بذر می باشد. در این روش با استفاده از مورر زن دستی، یا استفاده از یک وسیله تیز و برنده انجام شود. سپس بقایی گیاهی بایستی به خارج ار مزرعه هدایت و نابود شود. عملیات برش گل جالیز بایستی در اوایل زمان گلدهی و قبل از تولید بذر انجام شود، در غیر این صورت باعث تحریک جوانه زنی جوانه های خفته آن می گردد. مجموعه عملیات برش بایستی به صورت متوالی و در صورت نیاز روزنه انجام شود، تاخیر در برش دهی باعث شده که این گیاه انگلی وارد مرحله بذر دهی شود و بانک بذر خود در برای سال های بعدی حفط می کند. برش دهی متوالی باعث کاهش رویش مجدد و کاهش آلودگی در سال های بعدی خواهد شد.
شخم: شخم مزرعه بعد از برداشت محصول و یا بعد از آخرین چین در محصولات در انهدام میزبان و گل جالیز به منظور جلوگیری از تولید بذر اهمیت مهمی دارد، در صورتی مزرعه رها شود این گیاه وارد بذر دهی شده و در سال های بعدی میزان خسارت زایی آن را افزایش می دهد.، همچنین شخم عمیق در دفن عمیق بذر در کاهش شدت آلودگی موثر است.
تاریخ کاشت: با تأثیری که از طریق عامل محیطی، درجه حرارت، بر جوانه زدن بذر گل جالیز میگذارد؛ میتواند در کنترل آن موثر باشد. گزارشات نشان می دهند که تاخیر کشت باقلا یا کاشت زود هنگام در آفتابگردان میزان آلودگی در این گیاهان را به میزان قابل توجه ای کاهش داده است.
تناوب زراعی: استفاده از گياهان غير ميزبان در تناوب زراعی در کاهش بانک بذر گل جالیز اهمیت فراوان دارد. گزارشات نشان داده که تناوب های طولاني مدت وبيش از 4 سال بویژه با گياهاني از تيره غلات مي توانند براي این منظور مناسب باشند.
کشت گیاهان تله(Trap crops ): گیاهانی هستند که میزبان گل جالیز نیست اما باعث تحریک گل جالیز می گردند، و آن را وادار به جوانه زنی کنند، اما گل جالیز بعد از جوانه زنی چون میزبان خود را پیدا نمی کند از بین می رود این عمل که باعث کاهش بانک بذر گل جالیز شده را جوانه زنی انتحاری (Suicidal germination ) گویند. از جمله تله می توان به سورگوم، ذرت، یونجه، ماشک، سویا، کتان و لوبیای چشم بلبلی اشاره نمود.
کشت میزبان های تله (Catch crops ): شامل گیاهانی هستند که میزبان واقعی تله گل جالیز می باشند، این گیاهان نه تنها انگل را تحریک به جوانه زنی می کند بلکه آنرا گاهاً تا مرحله بذر دادند نیز پرورش می دهند. این گیاهان بایستی با تراکم بالا قبل از کشت گياه اصلی کشت شود و حدوداً یک ماه بعد از رویش گیاه زراعی و قبل از بذر دادن گلهای جاليز با استفاده از شخم برگردان گیاه منهدم شود. این عمل در تخلیه بانک بذر گل جالیز بسیار موثر است. از این گیاهان می توان خیار، گوجه فرنگی، فلفل، کتان، آفتاب گردان و خردل می توان نا برد.
کود دهی: کاهش حاصلخیزی از طریق ضعیف شدن گیاه میزبان باعث تشدید حضور گل جالیز در مزرعه می گردد. گزارشات متعددی نشان داده که که کاربرد کود های اوره ، سولفات آمونیوم، نیترات آمونیوم و فسفات آمونیوم در کاهش جوانه زنی بذور گل جالیز و کم شدن میزان آلودگی موثر است.
آبیاری: در شرایط رطوبت خاک مواد محرک جوانه زنی رقیق شده یا شسته می شود. و آلودگی را کاهش می دهد، همچنین جلوگیری از ارتباط آب آبیاری مزارع آلوده به بذر گل جالیز در کاهش آلودگی موثر است. نتاوب برنج با میزبان های گل جالیز در کاهش آلودگی اهمیت دارد.
استفاده از ارقام متحمل به گل جالیز، شامل ارقامی که مواد محرکه کمتری تولید می کنند، تعداد ریشه های فرعی کمتری دارند در عئض دارای ریشه های عمیق تر دارند، تجمع لیگنین و ترکیباتی که در ضخیم شدن ریشه گیاه میزبان نقش دارد از نقوذ گل جالیز جلوگیری می کند .
آفتاب دهی خاک(Solarization Soil ): پوشش پلاستیکی روشن در سطح خاک مرطوب حداقل به مدت 45 روز در گرمترین فصل سال در کاهش آلودگی بسیار موثر می باشد. البته استفاده از کود دامی مناسب قبل از پوشش پلاستیکی می توان در افزایش دمای خاک زیر پوشش موثرتر باشد.
استفاده رانداپ (گليفوسيت SL 41% ) به میزان ۵۰ سیسی در هکتار برای سه نوبت در زمان ۳۰، ۴۰ و ۵۰ روز پس از کشت نشاء (گوجه فرنگی، بادمجان، خیار ) میتوان در مزرعه یا گلخانه می توان به مقدار بسیار زیادی در کاهش آلودگی گل جالیز موثر باشد.
ضدعفونی خاک: با استفاده از سمومی نظیر متام سدیم (واپام) و دازومت (بازامید) در کاهش آلودگی موثر است.
تعدادي از قارچهاي خاكزي و هوازي اخيراً به عنوان عوامل كنترل كننده طبيعي گل جاليز در جهان و ايران شناسايي شده اند در دو ساله اخير ماده اي بيولوژيك به نام اوروسايد در ايران توليد شده كه ايزوله اي از قارچ فوزاريوم Fusarium oxyspurum مي باشد و در کاهش آلودگی موثر است.
استفاده از حشرهای به نام مگس گل جالیز به (Phytomyza orobanchia ) در کاهش آلودگی موثر است، لارو این حشره از ساقه، تخمدان م میوه های گل جالیز تغذیه نموده است، همچنین خسارت مگس گل جالیز به ساقه ممکن است منجر به آلودگی ثانویه توسط قارچ ها شده و ساقه را قبل از تولید بذر نابود کند.